Este ano a idea a trasmitir foi: Coa creatividade e a súa relación co coñecemento científico como eixo do evento, e baixo o lema Conciencias creativas.
O alumnado do Rafael Dieste de 1º de Bac de Anatomía Aplicada asistimos na DOMUS o venres 24 de octubro a G-NIHT do INIBIC onde coñecemos de man de xóvenes investigadores os seus proxectos no INIBIC
María e Gabriel asombraronos coas súas simulacións virtuais e explicacións en enxeñaría en ciencias da saúde.
Como navegamos polo corpo humano para reparalo. A impresión 3D e a ciencia médica.
Gloria e Andrea faláronnos do cancro, da súa historia e das investigacións actuais.
A aventura da investigación e o cancro. A ciencia de preto. Orixe e futuro.
Bea Camarés, Cristian e Irene mostráronos a vida celular das enfermidades, algunhas comunes como artrose e artrite, e tamén curioseamos cas próteses reais que traeron.
Que pasa cando se dana unha célula? Como podemos protexelas?
Juan Pérez Longueira, responsable de xestión e comunicación, transmitiulle aos nenos moi ben esa idea de que non só fai falta médicos e biólogos como sería o obvio para traballar nun centro de biomediciña, senón tamén; enxeñeiros, químicos, matemáticos, informáticos…
Aínda que a maioria das actividades realizadas polo Club de Ciencias Ángeles Alvariño do IES Rafael Dieste xa foron posteadas ao longo do curso, quedan algunhas soltas que fixemos no día a día (martes a martes 🙂 que queremos deixar por aquí.
Tivemos as nosas Artemias, (suministradas por Alfredo do Aquarium Finisterrae – Museos Científicos Coruñeses) que estudiamos e coidamos, coñecendo ben as fases do seu ciclo: cistes, larva nauplios, formas xuvenís e machos e femias adultos. A Artemia salina é un crustáceo braquiópodo moi resistente a distintas salinidades e temperaturas.
Ciclo da Artemia
Ten un gran número de segmentos no corpo e posúe unha serie de apéndices (toracópodos), na parte anterior-lateral que remata na furca (cola) caudal. Teñen anténulasfiliformes.
Partes dun adulto (femia)
Teñen unha gran diferenciación sexual (dimorfismo sexual). A medida que crece, as antenas dos machos transformanse en abrazadeiras musculosas, que servirán para a cópula. As antenas das fémias son máis pequenas, e estas alcadan un maior tamaño.
Macho cas pinzas
Aparato reproductor: no macho de Artemia presentase cun par de testículos alongados, dispostos ao longo dos catro primeros segmentos abdominales, estes conectanse a un par de hemipenes. As femias presentan un par de ovarios na mesma posición na que os machos ubican os testículos. As gónadas das femias comunicanse cun útero impar, contido co ovisaco. Na rexión anteroventral do ovisaco atópanse un par de glándulas especializadas chamadas “glándulas da cáscara” pois son as responsables da producción do corion (cáscara quística), durante o modo reproductivo ovovivíparo.
O tipo de reproducción: en condicións idóneas, as súas crías nacen vivas, os ovos desenvólvense no interior da nai (reproducción vivípara). A altas salinidades e condicións adversas (altas temperaturas), a Artemia forma os quistes (cystes) (ovípera)
O comportamento pre-copulativo: o macho abraza a femia cas pinzas, nadando xuntos. A femia presenta na rexión abdominal unhas “bolsiñas” onde desenvolven os ovos.
Parella fecundando
Alimentación: Son animales filtradores e adquiren o alimentos mentras “reman” cos seus braciños. Nos alimentámolas con Tetraselmis, tamén de cepas cedidas polo Acuarium Finisterrae.
Deixamos aquí as algunhas fotos
Cámara de néboa
A coordinadora do Cub de Ciencias asistiu a un taller teórico-práctico para profesores realizado no Instituto Galego de Física de Altas Enerxías (IGFAE). Alí ensináronlle os fundamentos e o funcionamento básico destes detectores de partículas. Cada profesor montou dende cero o seu propio aparello, valorado nuns 800 euros, grazas aos materiais que lles proporcionou o propio IGFAE.
A Terra chegan continuamente radiaccións de alta enerxía. Estas son partículas, e nos queremos detectalas na cámara de néboa.
A versión caseira da cámara de néboa non é máis que un acuario hermeticamente pechado, chea de aire e vapor de alcol e cuxo fondo está moi frío, pero que permite detectar partículas cargadas de suficiente enerxía, particularmente os muones dos raios cósmicos. Se a observación de trazas de partículas na cámara de néboa preséntase de forma adecuada avánzase moito no camiño de convencerse de que “as partículas existen” (Fancisco Barradas & Paloma Alameda)
As partículas moi enerxéticas, pións, chega da Galaxia e do espacio intergaláctico. Ao chocar con núcleos da atmósfera, descompóñense en partículas de menor enerxía; en muóns e neutrinos, que son os que imos detecta nunha cámara de néboa.
Infografía. Francisco Barradas Solas y Paloma Alameda Meléndez
O paso de partículas cargadas de suficiente enerxía que atravesan a cámara (muóns dos raios cósmicos secundarios, por exemplo) dá lugar a ións que actúan como núcleos de condensación sobre os que crecen as pingas de alcol. Así se forman ronseis de néboa (de alcol), moi parecidas ás dos avións, ao longo das traxectorias das partículas.
Algunha foto da nosa cámara funcionando, atrapando muóns 🙂
Ademáis, como todos os anos, gústounos de facer a nosa extracción de ADN, iogurt, medir a Terra cun pau no solticio de verán (case ao rematar o curso), ter plantas, mofos, bichos… e os nosos libros. E non faltou a festa final !!
Os martes 5 de abril e 31 de maio tivemos dous talleres para aprender un pouco como facer un podcast.
Foron impartidos por Manuel Vicente.
Manuel Vicente @efervesciencia
Manuel é omunicador de ciencia. O seu proxecto personal Efervesciencia, é un programa de divulgación científica que se emite na Radio Galega desde 2006. Antes da radio entrase na súa vida, completou una tese en química e un máster en comunicación científica. Forma parte do equipo de Regueifas de Ciencia, EEEP-Compostela e da xunta directiva de Divulgacción. Participa e dirixe os programas de Éche así e Aquelando da CRTVG.
Manuel falounos da forza da oralidade; a radio, o podcast pode narrar moi ben as historias, porque contar historias é do que se trata cando queres transmitir algo. Tamén explicounos como estruturar o podcast, que elementon poderíamos engadir: entradillas, música, sonidos, e algunha cousiña a nivel técnico para que o noso audio quede niquelado 🙂
O alumnado participante foi o do club de Ciencias e algún alumno máis de 1º de bacharelato.
O IES Rafael Dieste asistimos un ano máis á gran festa de Ciencia da Coruña; O Día de Ciencia na Rúa que celebrouse o sábado 7 de maio no Monte de Santa Margarida de 11 da mañá as 7 da tarde.
Desde o Club de Ciencia Ángeles Alvariño levamos moitas das experiencias traballadas ao longo do curso:
Tivemos o noso rincón de ilusións ópticas, para demostrar que moitas veces a nosa vista engánanos e todo está onde fixemos a atención.
No posto de microbioloxía ensinamos protozoos e as nosas Artemias, explicando o seu ciclo biolóxico e dimorfismo sexual.
Levamos a nosa cámara de néboa, e mostramos como poden detectarse partículas subatómicas.
Ensinamos a medir a Terra cun pau, reproducindo os cálculos de Eratóstenes.
O día foi estupendo, e aínda que no instituto cústame moito tirar do alumnado, aquí crecéronse, tomaron iniciativa, divulgaron e gozaron da ciencia ao grande. Grazas #DCR22! #DiaDaCienciaNaRúa#DíaDaCienciaNaRúa2022
O venres 22 de abril o alumnado de 1º de bacharelato de Bioloxía e Xeoloxía do IES Rafael Dieste asistimos ao EPA Eduardo Pondal para escoitar en conferencia ao Dr Ángel Carracedo.
Ángel Carracedo é xenetista, é premio extraordinario de Licenciatura en Medicina pola Universidade de Santiago de Compostela (USC) en 1978 e Doutor en Medicina pola mesma universidade en 1982, tamén con Premio Extraordinario. Catedrático de Medicina Legal da USC desde o ano 1989 e foi director do Instituto de Medicina Legal da mesma entre 1994 a 2012. Actualmente dirixe a Fundación Pública Galega de Medicina Xenómica (SERGAS, Xunta de Galicia) e o Centro Nacional de Genotipado- ISCIII (CEGEN) Ademais é xefe de grupo do CIBERER(Centro de Investigación Biomédica en Rede de Enfermidades Raras) e Coordinador da área de Xenética e Bioloxía de Sistemas do Instituto de Investigación Sanitaria de Santiago de Compostela (IDIS), é o coordinador do Programa Diana.
A súa labor divulgativa a é incansable e recorre institucións e institutos de Galicia e todo o Mundo para facer entender que é desde o coñecemento a maneira que temos de crecer persoalmente e como sociedade.
A conferencia foi estupenda; falou de conceptos tan interesantes como extremos da variabilidade, variación común… Ao final houbo un momento marabilloso, os alumnos rodearon e encheron de preguntas a Ángel.
Carolina Jimenez García. Layout TD para VFX de cine. CG Artist de profesión, escéptica de mente y científica de corazón. Ciencia, cine, 3D/VFX, frikismo.
Laboratorio de ciencias 